बाबुराम रायमाझी, जीतपुर ।
कपिलवस्तुको बाणगंगा नगरपालिका वडा नं. ९ मा अवस्थित खुत्खुते सामुदायिक वन उत्तमनगर टोल भर्लाबासमा एक नवीन पहल सुरु भएको छ। डिभिजन वन कार्यालय कपिलवस्तुको सहयोगमा संचालित गरिबी न्यूनीकरण कार्यक्रम अन्तर्गत एक सामुदायिक वन एक उद्यम विकास कार्यक्रमू को रूपमा दुना-टपरी उत्पादन उद्यम स्थापना गरिएको छ।
यस उद्योगले स्थानीय समुदायलाई रोजगारीको अवसर प्रदान गर्नुका साथै वातावरण संरक्षणमा पनि महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउने अपेक्षा गरिएको छ। खुत्खुते सामुदायिक वनका अध्यक्ष भीम बहादुर पुनका अनुसार, समूहका २५ घरपरिवारले पालैपालो सामुदायिक वनमा गई सालको हरियो पात संकलन गर्ने गरेका छन्।
उद्योगमा प्रयोग भएको आधुनिक मेसिनले प्रति घण्टा १५० देखि २०० वटासम्म दुना-टपरी उत्पादन गर्न सक्छ । यस उद्योगले विशेषगरी हिन्दू समुदायको महान चाडपर्व विजया दशमी, शुभ दीपावली र अन्य धार्मिक अनुष्ठानहरूमा प्रयोग हुने दुना-टपरीको माग पूरा गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
बाणगंगा नगरपालिकाले निकट भविष्यमा नगरलाई प्लास्टिक मुक्त क्षेत्र घोषणा गर्ने नीति लिएको सन्दर्भमा यस उद्योगको महत्त्व झनै बढेको छ। यस्ता जैविक रूपमा विघटनशील उत्पादनहरूले प्लास्टिकको विकल्प प्रदान गर्ने र वातावरण संरक्षणमा योगदान पुर्याउने विश्वास गरिएको छ।
अध्यक्ष पुनले थप जानकारी दिँदै भने, ‘हामीले दुना-टपरीको साथसाथै बाँसजन्य सामग्रीहरू जस्तै डोको, मान्द्रो र भकारी बुन्ने काम पनि सुरु गरेका छौं। यस उद्योगले हाल दुई जनालाई प्रत्यक्ष रोजगारी दिएको छ र भविष्यमा मागअनुसार थप जनशक्ति नियुक्त गर्ने योजना छ।’
२०६६ सालमा स्थापित खुत्खुते सामुदायिक वनमा हाल २०७ वन उपभोक्ता आबद्ध रहेका छन्। स्थानीय वन उपभोक्ताहरूका अनुसार, यस सामुदायिक वनले समुदायमा विभिन्न रचनात्मक र नमूना योग्य कामहरू गर्दै आएको छ।
यो पहल गरिबी न्यूनीकरण, रोजगारी सिर्जना र वातावरण संरक्षणबीच सन्तुलन कायम गर्ने एक उत्कृष्ट उदाहरणको रूपमा हेरिएको छ। यसले स्थानीय स्रोत र सीपको उपयोग गर्दै दिगो विकासको मोडेल प्रस्तुत गरेको छ।
आगामी दिनहरूमा यस उद्योगको विस्तार र यसको सफलताले अन्य समुदायहरूलाई पनि यस्ता पहलहरू गर्न प्रेरित गर्ने आशा गरिएको छ।
प्रतिक्रिया